تأثیر تعرفه‌های آمریکا بر روابط تجاری بریکس پلاس
در سال 2025، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، تهدید کرد که تعرفه‌های 10 درصدی اضافی بر صادرات کشورهای همسو با بریکس به آمریکا اعمال خواهد کرد. این اقدام در واکنش به گسترش نفوذ بریکس پلاس و تلاش این گروه برای کاهش سلطه دلار در تجارت جهانی انجام شد. در این مقاله، به بررسی تأثیر این تعرفه‌ها بر روابط تجاری بریکس پلاس، واکنش‌های اعضای این گروه، و پیامدهای بلندمدت آن پرداخته می‌شود.
زمینه تاریخی
بریکس پلاس، که اکنون شامل 10 کشور است، از زمان تأسیس خود به دنبال ایجاد یک نظام اقتصادی عادلانه‌تر بوده است. این گروه با تمرکز بر استفاده از ارزهای ملی و کاهش وابستگی به دلار، به چالشی برای نظام مالی تحت سلطه آمریکا تبدیل شده است. تهدیدات تعرفه‌ای آمریکا، که در ژوئیه 2025 اعلام شد، پاسخی به این روند است. ترامپ ادعا کرده که بریکس با هدف ضربه زدن به ارزش دلار ایجاد شده و این تعرفه‌ها برای مهار نفوذ این گروه اعمال می‌شوند.
تأثیر تعرفه‌ها بر اعضای بریکس
تعرفه‌های آمریکا تأثیرات متفاوتی بر اعضای بریکس پلاس داشته است. برای مثال، هند، که 55 درصد از صادراتش به آمریکا تحت تأثیر این تعرفه‌ها قرار گرفته است، با افزایش نرخ تعرفه مؤثر به 36 درصد مواجه شده است. این امر هند را به یکی از بالاترین نرخ‌های تعرفه در میان اقتصادهای بزرگ تبدیل کرده است. برزیل نیز با تعرفه‌های تنبیهی مواجه شده است که به اختلافات سیاسی با آمریکا، از جمله محاکمه رئیس‌جمهور سابق برزیل، مرتبط است.
آفریقای جنوبی، به دلیل تنش‌ها بر سر اصلاحات ارضی، با تعرفه‌های بالایی مواجه شده است. این تعرفه‌ها می‌توانند به کاهش صادرات کشاورزی این کشور به آمریکا منجر شوند، که تأثیر منفی بر اقتصاد آن خواهد داشت. در مقابل، کشورهایی مانند ایران و روسیه، که تحت تحریم‌های گسترده‌تری هستند، کمتر تحت تأثیر این تعرفه‌ها قرار می‌گیرند، زیرا تجارت مستقیم آن‌ها با آمریکا محدود است.
واکنش بریکس پلاس
اعضای بریکس پلاس در پاسخ به این تعرفه‌ها، تلاش‌های خود برای تقویت روابط تجاری داخلی را افزایش داده‌اند. لوئیس ایناسیو لولا دا سیلوا، رئیس‌جمهور برزیل، پیشنهاد واکنش مشترک بریکس به این تهدیدات را مطرح کرده است. این واکنش شامل تقویت تجارت با ارزهای ملی و توسعه سیستم‌های پرداخت جایگزین مانند بریکس‌پی است. این پلتفرم، که در سال 2023 معرفی شد، امکان انجام تراکنش‌های برون‌مرزی با هزینه کم را فراهم می‌کند و به اعضا کمک می‌کند تا اثرات تحریم‌ها و تعرفه‌های غربی را کاهش دهند.
علاوه بر این، بریکس پلاس با توسعه کریدورهای ترانزیتی و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های لجستیکی، به دنبال کاهش وابستگی به بازارهای غربی است. برای مثال، کریدور شمال-جنوب، که ایران نقش کلیدی در آن ایفا می‌کند، می‌تواند تجارت بین هند و روسیه را تقویت کند و وابستگی این کشورها به مسیرهای تجاری تحت کنترل غرب را کاهش دهد.
پیامدهای بلندمدت
تعرفه‌های آمریکا می‌توانند به‌عنوان یک کاتالیزور برای ادغام نزدیک‌تر اعضای بریکس پلاس عمل کنند. این تعرفه‌ها کشورهای عضو را تشویق کرده‌اند تا بازارهای جدیدی برای صادرات خود پیدا کنند و تجارت درون‌گروهی را افزایش دهند. با این حال، اختلافات داخلی، به‌ویژه بین چین و هند، می‌تواند مانع این ادغام شود. چین، که نقش غالب در تجارت بریکس دارد، با صادرات گسترده کالاهای تولیدی به سایر اعضا، گاهی به ضرر تولید داخلی آن‌ها عمل کرده است.
از سوی دیگر، این تعرفه‌ها تأثیرات منفی بر اقتصاد آمریکا نیز داشته‌اند. بر اساس گزارش‌ها، اعلام تعرفه‌ها در آوریل 2025 باعث کاهش 5 تریلیون دلاری ارزش شاخص اس‌اندپی 500 شد و نرخ بهره استقراض دولت آمریکا افزایش یافت. این امر نشان‌دهنده شکنندگی اقتصاد آمریکا در برابر سیاست‌های حمایت‌گرایانه است.
نتیجه‌گیری
تعرفه‌های آمریکا، اگرچه به‌عنوان ابزاری برای مهار نفوذ بریکس پلاس طراحی شده‌اند، ممکن است نتیجه معکوس داشته باشند. این تعرفه‌ها کشورهای بریکس را به سمت تقویت همکاری‌های داخلی و کاهش وابستگی به دلار سوق داده‌اند. با این حال، موفقیت این گروه در برابر این فشارها به توانایی آن در مدیریت اختلافات داخلی و توسعه زیرساخت‌های تجاری مستقل بستگی دارد. در بلندمدت، بریکس پلاس می‌تواند به‌عنوان یک نیروی پیشرو در بازتعریف نظم اقتصادی جهانی ظاهر شود.
منبع: همشهری آنلاین – تهدید اقتصادی بریکس یا اعتراف به ضعف特朗普